Pro memoria - notatki Prymasa Tysiąclecia

Zaprezentowano pierwszą i drugą część zbioru codziennych notatek Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego, sporządzanych w latach 1948 - 1981.

„Nowy Rok Boży - 1952. Upadam z pokorą przed Ojcem wieków, obejmując sercem polską ziemię, zaszczyconą Krzyżem Chrystusowym, królestwo Maryi Wniebowziętej. Przyrzekam Jej służbę w znaku zwycięstwa Chrystusowego. Czegokolwiek zażąda Bóg - uczynię. Wszystko mi jedno, czy mam wsiewać słowem i przykładem życia, czy krwią własną, byleby tylko Polska pozostała królestwem Chrystusa. Pragnę całą duszą bronić polskiej ziemi przed nieprzyjaciółmi jej ducha i granic. Tak mi dopomóż Bóg!" - pisze Prymas Tysiąclecia 1 stycznia 1952 r. I dalej, dzień po dniu, opisuje swoje zajęcia, spotkania, przemyślenia.

„Ze stronic tych przemawia sam Prymas Tysiąclecia, każdym zdaniem dając świadectwo tego, jak rozumiał swoją odpowiedzialność za Kościół i Naród" - podkreśla w przedmowie bp Jan Kopiec. Jego zdaniem zapiski kard. Wyszyńskiego „Pro memoria" są źródłem na tyle ważnym, że mogą wpłynąć na zmianę spojrzenia historyków na okres komunizmu w Polsce.

Metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz podczas warszawskiej promocji stwierdził, że wydanie tego dzieła jest sprawą ogólnonarodową. Udostępniamy dokument człowieka, który systematycznie zapisywał nie tylko historię swojego życia, ale historię Kościoła w Polsce i to przez wszystkie lata swojej prymasowskiej posługi - mówił kard. Nycz.

Z kolei Anna Rastawicka z Instytutu Prymasowskiego zwróciła uwagę, że w „Pro memoria" kard. Wyszyńskiego nie ma załamywania rąk, zwątpienia, rozpaczy i pytań, co teraz będzie. - Był wolny od lęku o siebie - mówiła Rastawicka, która przez 12 lat z bliska obserwowała posługę Prymasa Tysiąclecia.  - Do nikogo nie czuł nienawiści, także podczas internowania, a o strażnikach pisał per „pan". Był wielki, a jednocześnie zwyczajny: obierał jabłka, częstował nimi, zapraszał na śniadania - wspominała Anna Rastawicka.

Zainaugurowana seria wydawnicza jest pierwszą próbą całościowego i krytycznego wydania zapisków - opatrzonego aparatem naukowym obejmującym wstęp, przypisy oraz indeksy. Obecnie do czytelników trafia I i II tom monumentalnej serii wydawniczej. W sumie zaplanowano 27 tomów. Wydanie jest wspólnym przedsięwzięciem pięciu podmiotów: Archidiecezji Warszawskiej, Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Instytutu Prymasa Wyszyńskiego, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Instytutu Pamięci Narodowej, dla którego jest to przedsięwzięcie realizowane w ramach centralnego projektu badawczego „Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989".