Osobisty rozwój duchowy
Podstawą rozwoju duchowego grupy jest osobisty rozwój duchowy każdego z jej członków - mówił podczas niedawnego Spotkania Plenarnego Ogólnopolskiej Rady Ruchów Katolickich o. Adam Schulz SJ.
Podkreślił, że osobisty program formacji winien być rozeznany na modlitwie i powinien uwzględniać kierunki rozwoju na danym etapie życia, jak również środki duchowego wzrostu, jakie pragniemy praktykować, np. rachunek sumienia, modlitwa - jaki jej rodzaj, ile czasu na czytanie Słowa Bożego w tygodniu itd. - Niektórzy rozeznają osobisty program formacji na corocznych rekolekcjach jakie odprawiają, inni rozeznają go we współpracy z kierownikiem duchowym, a jeszcze inni dokonują tego samodzielnie - mówił o. Adam.
Przedstawił następujące indywidualne środki formacji w ruchach i stowarzyszeniach:
1. Rozeznawanie indywidualne oraz we wspólnocie dróg Bożych w swoim życiu:
- rachunek sumienia, kształtowanie własnego sumienia,
- przeżywanie wydarzeń dnia codziennego jako miejsca spotkania z Bogiem działającym w świecie,
- praktykowanie rozeznawania przed podjęciem decyzji.
2. Modlitwa w różnej formie:
- modlitwa w oparciu o słowo Boże: medytacja nad tekstem Pisma św., Lectio divina, rozmyślanie,
- modlitwa Kościoła, czyli Liturgia Godzin (szczególnie Jutrznia i Nieszpory),
- akty strzeliste odmawiane w ciągu dnia,
- modlitwa różańcowa,
- modlitwa prostoty, modlitwa Jezusowa,
- modlitwa litanijna,
- modlitwa wstawiennicza,
- modlitwa uwielbienia i dziękczynienia,
- Koronka do Miłosierdzia Bożego, Anioł Pański, Apel Jasnogórski.
3. Eucharystia:
- uczestniczenie we Mszy św. również w ciągu tygodnia,
- podjęcie praktyki „komunii duchowej",
- adoracja Najświętszego Sakramentu.
4. Pokuta i pojednanie:
- ideałem jest przystępowanie do sakramentu pokuty i pojednania raz w miesiącu,
- akty żalu za grzechy własne i świata,
- praktykowanie nabożeństwa I piątku oraz I soboty miesiąca,
- podejmowanie pojednania między ludźmi,
- podejmowanie czynów pokutnych, post np. przez odmawianie sobie konkretnych pokarmów, jałmużna,
- pielgrzymki.
5. Udział w nabożeństwach związanych z rokiem liturgicznym:
Roraty, Droga Krzyżowa, Gorzkie Żale, nowenna i modlitwy do Ducha Świętego, nabożeństwo majowe, czerwcowe, październikowe oraz wypominki.
6. Udział w rekolekcjach, skupieniach:
- udział w rekolekcjach, w Ćwiczeniach Duchownych w formie rekolekcji zamkniętych lub otwartych, w ciągu życia, radiowych, internetowych,
- udział w skupieniach organizowanych przez ruch,
- udział w kursach, warsztatach, spotkaniach formacyjnych.
7. Korzystanie z kierownictwa duchowego lub osoby towarzyszącej:
- stałe towarzyszenie kierownika duchowego i regularne z nim spotkania,
- korzystanie z kierownictwa duchowego czasowo - przed podjęciem ważnych
decyzji lub trudnych działań,
- korzystanie z kierownictwa duchowego „od czasu do czasu", np. podczas spowiedzi,
- korzystanie z kierownictwa duchowego, jakie proponuje dla wszystkich wspólnota, a więc kierownictwo poprzez wspólnotę.
8. Realizacja apostolstwa:
- opracowanie i realizacja Indywidualnego Programu Apostolskiego oraz jego rewizja,
- dążenie do tego, aby każde moje działanie stawało się apostolskie,
- solidne wykonywanie swojej pracy zawodowej i traktowanie jej jako miejsca współpracy z Bogiem,
- troska o stały rozwój własnych kompetencji zawodowych i społecznych, podnoszenie kwalifikacji,
- pogłębianie postawy twórczości w swoim życiu.
9. Rozwijanie postawy ubóstwa i prostoty w życiu:
- kształtowanie właściwej postawy wobec dóbr materialnych,
- szczególna wrażliwość na ludzi ubogich.
10. Troska o rozwój relacji z innymi:
- dbanie o pogłębianie relacji w swojej rodzinie,
- pielęgnowanie relacji z małżonkiem poprzez różne formy dialogu małżeńskiego,
- różnorodne działania wychowawcze wobec swoich dzieci mające na celu ich formację i rozwój,
- dbałość o jakość relacji w miejscu pracy i w środowisku sąsiedzkim,
- troska o rozwój relacji z przyjaciółmi i znajomymi,
- dbanie o kulturę każdego spotkania.
11. Poznawanie nauki Kościoła dotyczącej spraw teologicznych, pastoralnych i społecznych.
12. Studiowanie lektur inspirujących rozwój duchowy i ludzki:
- czytanie duchowe książek, czasopism, odpowiednich stron internetowych.
13. Dbanie o wypoczynek, kondycję fizyczną (sport, gimnastyka), hobby, właściwe odżywianie - roztropna troska o własne zdrowie.
14. Troska o osobisty rozwój kulturalny:
- uczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych: wystawy, koncerty, filmy, przedstawienia,
- właściwe korzystanie z telewizji, radia, internetu oraz prasy.
15. Rozwój więzi z ruchem/stowarzyszeniem:
- systematyczne uczestnictwo w spotkaniach swojej wspólnoty,
- dbanie o właściwe relacje z członkami swojej wspólnoty poza czasem spotkań,
- uczestnictwo we wspólnych spotkaniach organizowanych przez wspólnotę lokalną lub narodową,
- uczestnictwo we wspólnych projektach apostolskich oraz w Programie Apostolskim swojej wspólnoty, parafii, diecezji, prowincji,
- podjęcie przyrzeczenia, zobowiązania, ślubów, najpierw czasowych a potem na stałe.
16. Rozwój miłości do Maryi:
- zawierzenie i poświęcenie się Maryi, codzienny akt oddania się Maryi,
- naśladowanie Jej stylu życia,
- modlitwa do Maryi, różaniec, litania, nowenna, koronka, 3 Zdrowaś Mario,
- polecanie wstawiennictwu Maryi ważnych spraw w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym.
17. Rozwój więzi ze świętymi oraz patronami ruchu:
- poznanie życiorysów świętych patronów i ich dzieł,
- korzystanie z ich wstawiennictwa,
- mądre naśladowanie,
- szerzenie kultu patrona.
18. Rozwój więzi z Kościołem lokalnym, z parafią oraz wzrastanie we współodpowiedzialności za Kościół:
- aktywny udział w życiu liturgicznym parafii,
- pomoc ubogim w parafii,
- odwiedzanie chorych,
- praca na rzecz parafii,
- zaangażowanie w pracę Rady Parafialnej,
- finansowe wspieranie parafii,
- wspieranie rozwoju ruchów w Kościele lokalnym oraz współpracy między nimi,
- współodpowiedzialność za Kościół Powszechny (misje, Kościół na Wschodzie itp.).
- Jaka jest taktyka działania złego ducha? O tym w kolejnej części naszego cyklu o rozeznawaniu duchowym.
W trzech ostatnich regułach o rozeznawaniu duchowym św. Ignacy podaje konkretne kryteria, dzięki którym możemy rozpoznać sposoby działania złego ducha.
Najpierw św. Ignacy porównuje działanie złego ducha do zachowania pewnego typu kobiety - narzucającej się i dominującej. Oczywiście to porównanie, które może nam się wydać krzywdzące dla niewiast, nie wynika z jakiegoś negatywnego nastawienia do kobiet założyciela jezuitów, ale po prostu z uważnej obserwacji życia. Nie dotyczy ono też, co jest chyba jasne, wszystkich w ogóle kobiet, ale tylko niektórych, bardzo nielicznych. Z powodzeniem takie porównanie mogłoby też dotyczyć niektórych mężczyzn. Warto je w tym miejscu podać, bo bardzo sugestywnie pokazuje nam, jak działa szatan.
„Nieprzyjaciel w zachowaniu się podobny jest do kobiety, w tym mianowicie, że siły ma słabe, ale chęć szkodzenia mocną. Bo właściwością kobiety w czasie sprzeczki z jakimś mężczyzną jest tracić odwagę i uciekać, jeśli mężczyzna stawia jej dzielnie czoło; a przeciwnie, jeżeli mężczyzna zaczyna uciekać tracąc odwagę, wtedy gniew, mściwość i dzikość kobiety nie zna granic, ni miary. Podobnie właściwością nieprzyjaciela jest tracić siły i odwagę i uciekać ze swymi pokusami, jeżeli osoba ćwicząca się w rzeczach duchownych stawia odważnie czoło pokusom nieprzyjaciela i działa wręcz odwrotnie. A znów jeśli osoba ćwicząca się zacznie się lękać i tracić odwagę pod naporem pokus, wtedy nie ma na całej ziemi bestii bardziej dzikiej niż nieprzyjaciel natury ludzkiej, w dążeniu do spełnienia swego przeklętego zamiaru z niezmierną przewrotnością" - pisze św. Ignacy w Ćwiczeniach duchowych.
W tym opisie warto zwrócić uwagę na bardzo ważną rzecz. Szatan tak naprawdę jest bardzo słaby, ale robi wszystko, aby swoją słabość ukryć. Przywdziewa więc maskę mocarza, który trzyma w garści cały świat i może wszystko. W rzeczywistości nic nie może, bo i tak całkowicie uzależniony jest od tego, na co pozwoli mu Bóg i człowiek, poprzez swoje wybory.
Jeżeli więc człowiek okaże jakoś swoje niezdecydowanie, chwiejność w obliczu pokusy, szatan natychmiast wchodzi w tę sytuację, próbując ze wszystkich sił przeciągnąć daną osobę na stronę grzechu. „Najmniejsze niezdecydowanie i zamęt szatan wykorzystuje, aby wprowadzić człowieka na swoje kręte drogi. Charakterystyczną cechą każdej pokusy jest stan wewnętrznego zamieszania, niejasności, dwuznaczności i wątpliwości. Również namiętność człowieka lubi chwiejność i niezdecydowanie.
Opierając się na własnym doświadczeniu możemy potwierdzić, że brak zdecydowania, brak jasności wewnętrznej w czasie kuszenia był nieraz początkiem naszego grzechu. Zły duch staje się tym silniejszy, im człowiek jest bardziej chwiejny. Kiedy człowiek zachowuje się w sposób zdecydowany i jasny, trwa mocno przy Bogu, pokusa złego ducha traci na sile i atrakcyjności" - pisze o. Józef Augustyn SJ w książce Adamie, gdzie jesteś?
Św. Ignacy, nie chcąc chyba być posądzonym o niechęć do kobiet, w kolejnej regule o sposobach działania złego ducha porównuje działanie szatana do zachowania się mężczyzny. Pisze tak: „Nieprzyjaciel zachowuje się jak uwodziciel, który chce pozostać w ukryciu i nie być ujawnionym.
Albowiem człowiek przewrotny, namawiając do złego córkę jakiegoś dobrego ojca, albo żonę jakiegoś dobrego męża, chce, żeby jego słowa i namowy zostały w tajemnicy; a przeciwnie bardzo mu się nie podoba, gdy córka ojcu, lub żona mężowi wyjawi jego chytre słowa i zamiar przewrotny, bo wtedy łatwo wnioskuje, że sprawy rozpoczętej nie będzie mógł doprowadzić do skutku. Podobnie i nieprzyjaciel natury ludzkiej, kiedy poddaje duszy sprawiedliwej swoje podstępy i namowy, chce i pragnie, żeby zostały przyjęte i zachowane w tajemnicy; a kiedy się je odkrywa przed dobrym spowiednikiem albo inną osobą duchowną, która zna jego podstępy i złości, bardzo mu się to nie podoba; wnioskuje bowiem, że nie będzie mógł doprowadzić do skutku swego już zaczętego a przewrotnego zamiaru, bo odkryte zostały jego wyraźne podstępy".
Widzimy tu ciekawą zależność. Pokusa ujawniona przed kimś drugim, natychmiast traci swoją moc. Natomiast ukryta potrafi rozrastać się do ogromnych rozmiarów, komplikować, mieszać, generować lęk a nawet rozpacz. O to właśnie chodzi szatanowi. Z rzeczy drobnej chce uczynić wielką. Nisko zawieszoną poprzeczkę, którą łatwo przeskoczyć, przedstawia nam fałszywie jako zawieszoną tak wysoko, że nie widzimy szans na jej przeskoczenie i zrezygnowani rezygnujemy ze skoku. Często dopiero opowiedzenie tego stanu przed spowiednikiem lub kierownikiem duchowym sprawia, że widzimy rzeczywistość w prawdziwych rozmiarach.
„Otwartość i szczerość w kierownictwie duchowym daje nam jasność widzenia naszej sytuacji. Św. Ignacy mocno wierzył, że poprzez otwartość człowieka przed przedstawicielem Kościoła w sposób szczególny działa Bóg. Dobre korzystanie z kierownictwa duchowego daje nam tę wewnętrzną pewność, iż nie kierujemy się jakimiś nieuporządkowanymi, nieświadomymi motywami wewnętrznymi, ale rzeczywistym pragnieniem odkrywania Boga i Jego woli" - podkreśla o. Augustyn.
Wreszcie św. Ignacy, w trzeciej regule, porównuje szatana do wodza na wojnie, który chce napaść jakiś gród. Jest on stosunkowo dobrze broniony, więc zadanie nie jest łatwe. Ale wódz krąży, ogląda, sprawdza, studiuje mapy, zbiera dane od wywiadowców i stara się znaleźć takie miejsce i taki czas, kiedy ta obrona jest najsłabsza. „Podobnie i nieprzyjaciel natury ludzkiej krąży i bada ze wszech stron wszystkie nasze cnoty teologiczne, kardynalne i moralne, a w miejscu, gdzie znajduje naszą największą słabość i brak zaopatrzenia ku zbawieniu wiecznemu, tam właśnie nas atakuje i stara się nas zdobyć" - tłumaczy św. Ignacy.